4η Νοεμβρίου, 2008, μία μέρα που θα μείνει στην ιστορία, η ώρα της αλλαγής, μεγάλες προσδοκίες για το λαό των Ηνωμένων Πολιτειών και όλο τον κόσμο, ο πρώτος έγχρωμος Πρόεδρος των Η.Π.Α. εκλέγεται πανηγυρικά και γράφει ιστορία, ενθουσιασμός όχι μόνο εγχώρια αλλά και στην Ευρώπη, πλήθος κόσμου στην ομιλία στο Βερολίνο, μεγαλειώδεις τηλεθεάσεις τη μέρα της ορκωμοσίας, εικόνες από άλλες εποχές... Σε μία περίοδο έντονης απαξίωσης των πολιτικών και του ίδιου του πολιτικού συστήματος παγκοσμίως, μία περίοδο πληγωμένη μετά από τη διπλή διακυβέρνηση του George Bush, με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, χωρίς καμια σπουδαία μεταρρύθμιση στα εσωτερικά, ξαφνικά εμφανίζεται κάτι νέο, κάτι διαφορετικό. Που με κάποιο τρόπο, δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες σε όλους, όχι μόνο για αλλαγή της πολιτικής των Η.Π.Α στις εξωτερικές υποθέσεις, αλλά και για μία αναδιαμόρφωση των κανόνων και σχέσεων του διεθνούς πολιτικού συστήματος. Οι έντονες αυτές προσδοκίες που δημιουργήθηκαν στους περισσότερους, σίγουρα έχουν μία πολύπλευρη εξήγηση. Δεν απορρέουν μόνο από το πολιτικό πρόγραμμα του ίδιου του Obama, ο οποίος έδειξε από την αρχή όρεξη για καινοτομίες με δηλώσεις για αποχώρηση των στρατευμάτων από το Ιράκ και κλείσιμο του Guantanamo. Απορρέουν επίσης από την ίδια του την υπόσταση. Κοινωνιολογικά και ψυχολογικά στο μυαλό των περισσοτέρων ψηφοφόρων αλλά και παρατηρητών εκτός των Η.Π.Α λειτούργησε ως εκπρόσωπος της μεγάλης αλλαγής, ως ένας έγχρωμος που με την εκλογή του θα σπάσει το κατεστημένο των λευκών, αναλαμβάνοντας το πιο σημαντικό αξίωμα στη χώρα αλλά και παγκοσμίως. Από μόνο του το γεγονός αυτό, υποσυνείδητα δημιούργησε σε όλους μεγαλύτερες προσδοκίες και ενθουσιασμό από το λογικό. Σε συνδυασμό βέβαια – γιατί δεν πρέπει να ακυρώνεται – με τη θέληση του ιδίου για πραγματικές και σημαντικές αλλαγές, οι οποίες βέβαια βρέθηκαν υπό το πρίσμα ενός μεγεθυντικού επικοινωνιακού φακού.
Ο Obama λοιπόν είχε επικοινωνιακά ένα μεγάλο 'συν', την ίδια του την ύπαρξη. Ένα 'συν' που όμως μπαίνοντας στη μάχη θα χάνονταν αμέσως, γιατί στην ρεαλιστική πολιτική πραγματικότητα, οι μέρες της στήριξης και του ενθουσιασμού εύκολα εξαφανίζονται, μπροστά στην άμεση πίεση για πράξεις και αποτελέσματα. Ο Obama είχε την τύχη και την ατυχία να βρεθεί στην εξουσία στη δυσκολότερη περίοδο για την οικονομία μετά το 1929. Με τον κόσμο να ζητά λύσεις στα θέματα της ανεργίας και της ανάπτυξης, λύσεις στα καθημερινά προβλήματα που τον αφορούν. Το κλείσιμο των φυλακών του Guantanamo, μία από τις πιο σημαντικές εκλογικές του υποσχέσεις δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, με άγνωστη τη χρονική διάρκεια της υλοποίησής του. Τα αμερικανικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από το Ιράκ, αλλά πλήθυναν στο Αφγανιστάν, η μεγάλη μεταρρύθμιση για το σύστημα υγείας τελικά πέρασε, με αμφιλεγόμενες ακόμα αντιδράσεις από τους πολίτες των Η.Π.Α. Το μεγάλο όμως θέμα της οικονομίας παραμένει και ζητά λύσεις και μάλιστα άμεσες.
Είναι λοιπόν χαρακτηριστικός, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ο τρόπος με τον οποίο από ήρωας και σωτήρας της ανθρωπότητας και μεταρρυθμιστής της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής, μέσα σε ενάμιση χρόνο ο Obama μετατράπηκε σε έναν από όλους τους άλλους. Και σε 8 εβδομάδες από τώρα, στις εκλογές του Νοεμβρίου, είναι πολύ πιθανή η ήττα και η απώλεια της πλειοψηφίας στο Κογκρέσο. Τα στατιστικά δείχνουν πάντα ένα μέρος της αλήθειας. Με την εκλογή του στο αξίωμα του Προέδρου, η δημόσια αποδοχή του έφτανε στο 68%, σήμερα 1 από τους 4 Αμερικάνους έχει αλλάξει γνώμη, με πιο χαρακτηριστικό και ενδιαφέρον το γεγονός πως η μεγαλύτερη αλλαγή έχει προκύψει στους λευκούς και υπό των 30 ετών ψηφοφόρους. Η αποδοχή του τρόπου με τον οποίο χειρίζεται την Προεδρία έχει πέσει στο 49%, την οικονομία στο 44% και τις εξωτερικές υποθέσεις στο 52%. Το φαινόμενο αυτό βέβαια είναι συνηθισμένο. Πιο συγκεκριμένα, και ο Reagan και ο Clinton αντιμετώπισαν τις ίδιες απώλειες κατά το μέσο της πρώτης θητείας τους, εξαιτίας κυρίως της μεγάλης ανεργίας. Σύμφωνα με το Λευκό Οίκο, τα λεγόμενα ‘mid-terms’ είναι πάντα δύσκολα για τους Προέδρους, ειδικότερα σε εποχές με περισσότερα προβλήματα.
Είναι πλέον εμφανές πως ο Obama αποχαιρετά τις μεγάλες προσδοκίες για μεταρρυθμίσεις στην ενεργειακή πολιτική, το περιβάλλον και τη μετανάστευση και συμβιβάζεται με τη σκληρή πραγματικότητα της οικονομίας. Όπως και ο ίδιος δήλωσε στο NBC News: ‘Νομίζω πως τα επόμενα δύο χρόνια θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο χρέος και το έλλειμμα’. Τελικά όμως, το μεγάλο ερώτημα παραμένει. Είναι ο Πρόεδρος των Η.Π.Α αυτός που πράγματι κυβερνά και διαμορφώνει τις πολιτικές σύμφωνα με τις δικές του προθέσεις; Μπορεί τόσο εύκολα να αλλάξει το κατεστημένο του οικονομικού συστήματος και τον τραπεζών, της πώλησης μεγάλων πακέτων στρατιωτικών εξοπλισμών, των πετρελαϊκών συμφερόντων, μόνο από την ‘καλή θέληση’ ενός; Μάλλον τελικά, το ερώτημα είναι ρητορικό.
